Odsłonięcie tablic pamiątkowych ku czci Tczewiaków - absolwentów Szkoły Morskiej w Tczewie
W dniu 5 marca 2024 roku w dawnym gmachu Szkoły Morskiej w Tczewie, gdzie dziś swoją siedzibę ma I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie, odbyła się wyjątkowa uroczystość. Z udziałem znamienitych gości: prorektora ds. studenckich Uniwersytetu Morskiego w Gdyni dr. hab. inż. Mirosława Czechowskiego prof. UMG, dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni Anny Stelmaszczyk-Świerczyńskiej, starosty tczewskiego Mirosława Augustyna, dyrektor I LO w Tczewie Anny Kleinschmidt, byłego rektora Uniwersytetu Morskiego w Gdyni prof. Daniela Dudy, kapitana żeglugi wielkiej Ireneusza Lewandowskiego oraz nauczycieli i licealnej młodzieży, odsłonięto tablice upamiętniające zasłużonych absolwentów Szkoły Morskiej.
Tablice podzielono na trzy grupy tematyczne. Pierwsza z nich ma przypominać o kapitanach, oficerach i marynarzach polskich statków handlowych, którzy wzięli udział w pierwszej, alianckiej operacji desantowej w dniu 6 czerwca 1944 roku. Na tej tablicy znalazły się nazwiska: Rościsława Choynowskiego, Bogdana Gawęckiego, Zygmunta Góry, Jerzego Nierojewskiego, Mieczysława Króla, Bohdana Lewkowicza, Kazimierza Ostapowicza, Czesława Pawłowskiego i Kazimierza Poczobuta.
Druga z tablic upamiętnia wychowanków szkoły Morskiej w Tczewie i Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni – pierwszej morskiej kadry II Rzeczpospolitej, tragicznie zamordowanej przez NKWD w 1940 roku w Katyniu, Miednoje, Charkowie oraz Kuropatach. Tablica ta upamiętnia: Piotra Rafała Antonowicza, Rafała Czapskiego, Wojciecha Romana Czerskiego, Adama Czyża, Bolesława Andrzeja Hagmajera, Janusza Martyszewskiego, Mirosława Felicjana Wągrowskiego, Bogusława Wężyka i Zygmunta Nikodema Wojciechowskiego.
Na ostatniej tablicy znalazły się nazwiska kawalerów Virtuti Militari i Cichociemnych będących przedstawicielami Marynarki Handlowej II Rzeczpospolitej: Norberta Gołuńskiego, Janusza Grodzickiego, Wacława Jastrzębowskiego, Tadeusza Meissnera, Bolesława Mikszty, Mamerta Stankiewicza, Jerzego Stefanowskiego, Mariana Bolesława Wojcieszka, Adolfa Mariana Gałackiego, Olgierda Stołyhwo, Jerzego Straszaka, Bogusława Żórawskiego, Czesława Zawady (Lloyd’s Medal For Bravery At Sea), Zygmunta Deyczakowskiego oraz Zdenko Knotgena (Distinquished Service Cross).
Przypomnijmy, że Szkoła Morska miała swoją siedzibę w Tczewie w latach 1920-1930, gdzie w dniach 1-10 maja 1930 roku odbyły się ostatnie egzaminy, a już 8 grudnia tego samego, 1930 roku miała miejsce podniosła uroczystość poświęcenia nowego gmachu szkolnego oraz sztandaru przy dawnej szosie Gdańskiej w Gdyni, dziś ulicy Morskiej.
Uniwersytet Morski w Gdyni, z inicjatywy JM Rektora UMG prof. dr. hab. inż. kpt. ż.w. Adama Weintrita, wydał w 1921 roku publikację autorstwa Małgorzaty Sokołowskiej i Joanny Stasiak pt. "Tczewiacy. Słownik biograficzny absolwentów Szkoły Morskiej w Tczewie 1922-1930", którą można nazwać ostatnim zjazdem Tczewiaków.
Tak o bohaterach "Tczewiaków" piszą autorki książki:
Absolwenci Szkoły Morskiej w Tczewie z lat 1922-1930 byli uczniami niezwykłymi, którzy żyli w niezwykłych, pionierskich czasach. Szli do szkoły morskiej w kraju bez morskich tradycji, początkowo bez możliwości pracy na morzu. To właśnie oni tę morską tradycję stworzyli, wywalczyli, ugruntowali dzięki wspaniałym nauczycielom. Historie ich są także niezwykłe.
"Tczewiacy" – tak o sobie mówili i z dumą nosili w klapie marynarski znaczek (zaprojektowany w 1922 lub 1923 r. przez szkolnego kolegę Jana Gottschalka). W 1930 r. – roku przeprowadzki Szkoły do pięknych gmachów przy ul. Morskiej w Gdyni oraz jubileuszu jej 10-lecia, założyli Związek Absolwentów i zorganizowali pierwszy zjazd.
Gdy wybuchła II wojna, część absolwentów została zmobilizowana lub zgłosiła się do wojska na ochotnika, by walczyć z wrogiem. (...) Wielu zginęło, wielu nie wróciło do Polski, choć nierzadko marzyli o tym do końca swych dni, ale nie chcieli mieszkać w kraju pod sowieckim butem. A ci, którzy wrócili, w latach stalinowskich byli prześladowani, wtrącani do więzień i skazywani, inni pozbawiani pracy na morzu.
(...)
Największym świętem dla Tczewiaków był 8 grudnia: dzień uroczystego poświęcenia Szkoły Morskiej w Tczewie w roku 1920. Co roku tego dnia, kto mógł i czuł się na siłach, przyjeżdżał do Tczewa na koleżeński, tradycyjny obiad z okazji Święta Szkoły (na koszt własny), a z różnych stron świata nadchodziły życzenia z okazji święta „naszej Braci Morskiej”.
